Savaatillit piumasaqartut: Savaateqarfiit nanoqanngilluinnartariaqarput

Assit: Nina-Vivi Møller Andersen

04 Juli 2024

Savaatillit Peqatigiit Suleqatigiissut (SPS) juunip 28-ani savaatilinnut ataatsimeersuartitsivoq. Ataatsimeersuarnermi pingaarnertut aalajangiiffigisassaq ilaat tassaavoq kujataani nannuttassiissutit amerlineqarnissaat. Savaatiliullunimi ukiuni kingullerni toqqissisimanarunnaarsimavoq. 

Nannut savaateqarfinnut neriniartitsivinnullu annguttartut amerliartuinnarnerat savaatilinniit ilungersunartutut isigineqarpoq. Tamannalu tunuliaqutigalugu savaatillit peqatigiiffiat Naalakkersuisoqarfimmut kujataani nannuttassiissutit amerlineqarnissaat noqqaassutiginiarlugit aalajangerput.  

Ataatsimeersuarnermi savaateqarfiit 36-usunit savaatillit 31-t kujataani nannuttassiissutit amerlineqarnissaannik taasipput. Sikorsuaqarnera peqqutaalluni savaatillit arlallit ataatsimeersuanermi peqataanngillat.

- Ukiorpassuarni savaatillit meerartatillu toqqissillutik savaateqarfimminni najugaqarsimapput, kisiannilu ukiuni kingullerni savaatilinni toqqissisimannginneq, aarlerineq, annilaanganerlu atugarilersimavarput. Nannut peqqutaallutik taamatut killiffeqarneq toqqissisimananngilaq, ingammik meerartallit eqqarsaatigalugit. Savanik savaaqqanik histinilluunniit uagitsinnut naleqaqisunik aamma annaasaqartarpugut, annaasagulli immikkut isiginiarneqartarnartik, taama ilaatigut SPS-mi siulersuisuni ilaasortaq Otto Nielsen ataatsimeersuarnermi oqarpoq.

Nannut piniartuniit pisarineqartariaqarput

Kujataani nannuttassiissutit ukioq manna sisamaapput. Nannuttassiissutillu upernaap ingerlanerani nungunneqarput, ukiullu sinnera nannut piniaqqusaajunnaarlutik. Nannut savaateqarfinnut apuuttartut amerliartornerini ungoorinerit ilungersunartarput, tassami nanoq qimaasinneqaraangat taava savaateqarfimmut neriniartitsivimmulluunniit allamut pitinneqaannartarmat, taamaasilluni savaateqarfik alla aamma eqqorneqartarluni.

- Nannut annguttartut tunup avannaarsuaniit sikorsuarnit nassatarineqarlutik uiartarput, taakkuuppullu unguuinnarlugit qimaatinneqarsinnaanngitsut. Taamaasiornikkummi neriniartitsiviup tullianut nuuginnartussaapput, taamaammat siunnersuutigaarput kujataani nannut pisassat ilaneqarnissaat, taamaaliornikkut nannut savaateqarfinnut annguttartut ajornartorsiutaanerat qaangerneqarsinnaammat, Otto Nielsen oqarpoq.

Savaatillillu isumaqarput nannut pisarineqartartut piniartuniit pisarineqartassasut, taakkuuppummi piniartutut inuussutillit. Nannut amerlanerit pisarineqartalerpata savaateqarfinnut neriniartitsivinnullu apuuttartut ikinnerulissasut savaatillit ilimasuutigaat.

Savaatilinnut nalaattat imaanaanngitsut

Savaatilinnut ukiut kingulliit ilungersunartorsiorfiupput. Ataatsimeersuarnermi ilaatigut aperujussuarnerata kingunerisaannik savaateqarfiit ilaat savanik amerlasuunik annaasaqarfiusoq erseqqissarneqarpoq, savallu kisiisa annaaneqanngillat.

Aperujussuarneratami kingunerisaanik aamma savat iviangerluttut amerlapput, taamaasilluni piaqqat ilai angissutsiminnik mikinerullutik, tamannalu savanik toqoraalernermi malugineqarumaartoq aamma ilaatigut ilimasuutigineqarpoq.

- Angusassatut siunnerfiusimasoq savaaqqat savallu tunineqartut 23.000-iunissaat ukioq manna naatsorsuutigineqarpoq, tamannalu pisinnaanavianngilaq. Naluneqanngitsutut siorna ukiakkut nalinginnaasuunngitsumik aperujussuarpoq, tamassumalu kingunerisaanik uggornaraluaqisumik savaateqarfiit ilaanni savanik piaqqiortunik annaasaqangaatsiartoqarpoq. Piaqqiortullu ikilineri pissutaallutik savaaqqat pissarsiarineqartut upernaaq manna ikinnerusussaassapput, ilaatigut taama SPS-imi siulittaasoq Suulut Hansen ataatsimeersuarnermi nassuiaavoq.

Savat savaaqqallu amerlisarnissaanut imaanaanngitsumik inissisimasoqarpoq, taassuma saniatigut narsaatit aamma eqqugaapput, narsaatinimmi ivikkat ukiup siuliani ikkussorneqarsimasut aperujussuarnerata kingunerisaanik naanngitsooqqattaarput, narsaatit apummit ipisinneqarsimammata. Taamaasilluni savaateqarfiit ilai nerukkaatissanik amerlanerusunik pisiniartussanngorlutik.

Ullut imartuut nuannersumik naggaserneqarput 

Juunip naanerani sapaatip akunnera savaatilinnut nunalerinermilu suliaqartuusunut ulapaarfiusimaqaaq. Ilaatigut nunalerinermi inatsimmi nalunaarut eqqartorneqarpoq, landbrugsråd ataatsimiippoq, Nunalerinermik Siunnersorteqarfik ataatsimiisitsivoq naggataatigullu SPS ataatsimeersuartitsilluni. 

Ataatsimiinerit naammassimmata arfininngornermi ileqquusumik savaatillit illoqarfimmiunut ataatsimoorsitsipput. Ullukkut timersortarfiup silataani ataatsimoorsitsisoqarpoq, noqquttoqarluni arsaattoqarlunilu. Unnukkut  nereqatigiittoqarpoq, tassanilu ilaatigut nersornaasiinerit ingerlanneqarlutik.

Nunalerinermik Siunnersorteqarfimmiit ukiorpassuarni savaatiliusimasut nunalerinerup iluani siuarsaalluarsimasutut nersornaaserneqarput, tassaallutik: Makkak aamma Lars Nielsen Kangerluarsorujummeersut. 

Aappariillu taakkua ukiut 50-it sinnerlugit savaatiliusimasut aamma immikkut ataqqinaamik SPS-imi ilaasortanngortinneqarput, tamanna attortisimassutigineqarpoq. Ataqqinaamik ilaasortanngortut allat aamma tassaapput Igalikumeersut Malene aamma Frederik Egede.

Savaatillillu amerlanerpaanik savanik kinguaasiortuutigisaminniit marlulisitsisimasut aamma toqqarneqarput.

Nummer 1-nngortut: Qassiarsummeersut: Ellen, Carl, Kuluk Frederiksen aamma Heidi Hjalgrimson

Nummer 2-nngortut: Eqaluit Akianeersut: Siiku Bjerge aamma Sori Paviasen

Nummer 3-nngortut: Qassiarsummeersut: Henrik Knudsen amma Elna Jensen